«چخ پایو» چیست و چه ویژه گی و کاربردهایی داشته است ؟



چَخ پایُو chakh payo
اصولا" پاياب ها مكان هايي هستند كه براي دسترسي آسان به گذرگاه های زيرزميني آب قنوات درمناطق مسکونی ساخته مي شده اند.
این نوع پاياب ها اغلب با پله از سطح زمين به عمق مسیر عبور آب  مي رسیده وامکان برداشت آب خُنَک وسالم را در فصل تایستان و آب گرم و گوارا را در موسم  سرمای زمستان برای مردم فراهم می نموده است.
بعلاوه این پاياب ها نقش تفرح گاه نیز داشته و به خاطر هواي بسیار خنك ومطبوع شان ( بویژه تابستان ها) به طور خصوصي و یا عمومي از آن ها استفاده مي شده است.

درفضاي اصلي ودرعمق زمین وکف این پایاب ، اغلب اتاق یا اطاقکی نیز به شكل چهارگوش  ساخته می شده. و در مواردی هم  يك حوض و درکنار حوض فضایی راهم برای نشستن ویا استراحت در نظر می گرفته اند .بدین ترتیب علاوه بر امکان استراحت در گرمای طاقت فرسای تابستان آب آن نیز کاملا" خنک و دست نخورده در دسترس و قابل شرب و آب تَنی نیز بوده است.
در روستای خُنگ هم یکی از این پایاب ها وجود دارد که خُنگی ها از همان قدیم  به آن (چخ پایو ) یعنی چر خ یا چاه پای آب  می گویند و علت این وجه تسمیه شاید به خاطر شکل چرخشی آب در داخل حوض یاهم دلیل دیگری داشته مثلا" چاه پای آب بوده که بتدریج درگویش مردم به چخ پایو (chakh payo ) تبدیل شده است.
گفتنی است این نوع پایاب ها بسته به موقعیت قنوات ومحل سکونت مردم در برخی روستا ها ی دیگر از جمله روستای «نوفرست» و «دُرُخش» و مناطقی با جمعیت و شرایط جغرافیایی مشابه هم وجود داشته است .
نمای بیرونی «چخ پایو»  زیر صحن مسجد خواجه که همزمان نقش وضوخانه مسجد رانیز دارا بوده است .

نمای داخلی «چَخ پایو» در روستای خُنگ



نویسنده :moslemzade|دانستنی ها | ارسال نظر: 0 | ارسال به یک دوست  نسخه مناسب برای چاپ