ستاره خانم؛ زنی شایسته از خنگ



ستاره خانم، زنی شایسته از خنگ
۶ بهمن ۱۴۰۱
#محمود_فاضلی_بیرجندی
یکصد و پنجاه سالی می­‌گذرد از زمانی که زنی به نام ستاره، دختر آقا باقر، در خُنگ، از توابع بیرجند، دست به کار شد و با پول خودش گرمابه­ عمومی آن آبادی را که از دوره صفویه برجا مانده بود از نو بساخت. او اندیشیده بود که اگر خنگ حمامی داشته باشد، بهداشت و پاکیزگی مردم پیوسته تامین خواهد بود، و بیماری‌ها از میان مردم رخت برخواهد بست.
ستاره خانم زمین­‌هایی هم وقف کرد تا نگه­داری، تعمیر و دیگر خرج­‌های حمام از محل آن موقوفات تامین شود تا حمام خنگ همواره باز و دایر باشد. استشهادی هم تهیه کرد که صورت آن در نزد اهالی خنگ مانده است.
استشهاد را ملا اسماعیل، پسر ملاحسن خان خنگی قاینی، به تاریخ ۲۳ ذی­حجه سال ۱۲۸۶ نوشته است. این تاریخ برابر است با ششم فروردین ۱۲۴۹ خورشیدی. به روزگار ناصرالدین شاه قاجار. ستاره خانم در روزی از اوایل فروردین و سر سال و ماه نو بر آن شد تا سند زندگانی نوین همولایتی­‌هایش را رقم بزند.
چنان که در استشهاد آمده، موقوفات شامل «دو دانگ میاه قریه خنگ مع اراضی (یک و نیم دانگ بر مصارف حمام مزبور و نیم دانگ بر تعزیه داران جناب سیدالشهدا) و یک‌درب سرای واقع در محله علیای خنگ بانضمام باغچه متصله به سرا و یک‌دانگ از مزرعه نوده مع ملحقات آن» است. حمام، ساختمانی گنبدی داشت که دو متر زیر زمین ساخته شده بود و مصالح آن سنگ، آهک و ملات ساروج همراه با آجرکاری و کاشی‌کاری بود.
بنای حمام  شامل بود بر راه­‌زینه ورودی، بینه، سربینه، میان‌در، گرم‌خانه، خزینه، نظافت‌خانه، تون، گلخن و گربه‌رو. رختکن، گاه محل جشن­‌هایی مانند ختنه سوران و حنابندان هم بود. کسی که  به کارهای اداره، تعمیر و پاکیزه­‌کردن حمام، تنظیم نوبت مردانه و زنانه، و نیز به اداره موقوقات می­‌رسید، حمامی بود.     حمام ستاره خانم تا آغاز دهه ۱۳۶۰ برجا بود. بارها تعمیر شده بود و همچنان پذیرای مردمی بود که می­‌آمدند و سر و تن می­‌شستند، و در گرمای مطبوع آن دلی تازه می­‌کردند.  
از آن پس، بنای حمام فروریخت. حمامی که تا بود، برگی از شناسنامه خنگ بود. تا بدان زمان آن را بارها تعمیر کرده بودند. اما این بار گویی دیگر کسی دل نداشت تا از پی مرمت این یادگار قدیم برود.  

بنای کهن حمام ستاره خانم از بین رفته اما بنای جدید و موقوفات آن که یادگار وجود گرامی زنی آگاه، نیک­‌اندیش و نیکوکار است همچنان برجاست.  مردم خنگ هنوز هم نام «حمام ستاره خانم» را بر زبان می­‌رانند. زنی که نامش را به زور تبلیغات بر سر زبان‌ها نینداختند، مقامات، او را لقب «زن شایسته» ندادند، پول و جایزه‌ای نگرفت. ستاره خانم پول و زمین خودش را خرج آسایش مردم کرد، و بنای نیکی که بنهاد همچنان برجاست. او زن شایسته مردم بود!
با سپاس از جناب آقای
#حسن_پاکار
.

https://t.me/dejnapesht4000



نویسنده :moslemzade|دانستنی ها | ارسال نظر: 0 | ارسال به یک دوست  نسخه مناسب برای چاپ