جغراÙیای روستا:
روستا ÛŒ Ø®ÙÙ†Ú¯ براساس سرشماری سال 1385 دارای 665 Ù†ÙØ±Ùˆ143 خانوارجمعیت بوده Ú©Ù‡ از این تعداد 383 Ù†ÙØ± زن Ùˆ282Â Ù†ÙØ± مرد میباشند . این روستا  با وسعت تقریبی 20 کیلومتر مربع Ø¯Ø±ÙØ§ØµÙ„Ù‡ 45700 متری شمال بیرجند (ازجاده القورات ) وقریب به 7 کیلومتر ازجاده بیرجند به مشهد به سمت شرق ÙØ§ØµÙ„Ù‡ داشته Ùˆ در موقعیت جغراÙیایی 365/14/33- N   و 59/20/110 E- قرار دارد.ÙØ§ØµÙ„Ù‡ خط مستقیم (هوایی) خنگ تا بیرجند 41200 متر میباشد. درلغتنامه مرØÙˆÙ… دهخدا درمعرÙÛŒ روستای خنگ آمده است:
« دهی است ازدهستان القورات بخش ØÙˆÙ…Ù‡ شهرستان بیرجندبا 924 تن سکنه آب آن از قنات Ù…ØØµÙˆÙ„ آن غلات ÙˆØ²Ø¹ÙØ±Ø§Ù† شغل اهالی زراعت وراه آن مالرو . »
Ø§Ø±ØªÙØ§Ø¹ این روستا از Ø³Ø·Ø Ø¯Ø±ÛŒØ§  1815 متر (345 متر بلند تر ازشهر بیرجند ) آب وهوای آن در تابستان خنک ومعتدل ودرزمستان سرد وکوهستانی  وازجمله مناطق خوش آب وهوا Ùˆ ییلاقی منطقه بشمار میرود. Â
تصویر ذیل نمایی از روستای زیبای ØÙ†Ú¯ را به شما نشان میدهد
درمجموع هوای روستای خنگ ØŒ ØªØØª تأثیر آب وهوای کویری Ø§Ø®ØªÙ„Ø§Ù ÙØ§ØØ´ÛŒ بین ÙØµÙ„ های زمستان وتابستان آن وجود دارد. بیشترین درجه ØØ±Ø§Ø±Øª در تابستان ها به ۳۰درجه بالای ØµÙØ± وکمترین آنها در زمستان ها به ۱۵درجه زیر ØµÙØ±.وبطور معمول میزان باران سالانه نیز به ØØ¯ÙˆØ¯ ۲۱۰میلی متر درسال Ù…ÛŒ رسد
پیشینهٔ تاریخی :
Ø®ÙÙ†Ú¯ یا خنج یا Ù‡ÙÙ†Ú¯ در ÙØ§Ø±Ø³ÛŒ باستان به معنای گوشه Ùˆ بیغوله بوده‌است . خنج نیز معّرب و در اصل «خÙنگ» یا «هÙنگ» به ضم خاء Ùˆ سکون نون و Ú¯Ø§Ù ÙØ§Ø±Ø³ÛŒ به معنی Ú©ÙŽÙنج Ùˆ گوشه نوشته شده‌است. گورستانهای بسیار قدیمی درشمال غرب وهمچنین جنوب روستا Ùˆ قبرهایی Ú©Ù‡ علایم آن مربوط به قبل از دوره اسلامی است  گویای سابقه چند هزار ساله سکونت در این روستا میباشد.
بخش شمالی روستا موسوم به: (پایین ده)
تصویر ماهواره ای از روستای خنگ: Ù„Ø·ÙØ§"برای مشاهده  تصویر بزرگتر کلیک نمایید
روستای خنگ دارای سه قنات عمومی بنامهای: (کاریزسر ØŒ کاریز استخر کهنه و کاریز ØØ§Ø¬ÛŒ ØØ³Ù†) Ùˆ همچنین باغها ومنازل بزرگ ØŒ Ùˆ زمینهای کشاورزی آبی ودیمی Ù†Ø³Ø¨ØªØ§Ù‹ØØ§ØµÙ„خیز Ùˆ چند کلاته وچشمه دراطرا٠روستا میباشد Ø¯Ø±ØØ§Ù„ ØØ§Ø¶Ø±Ø¨ÛŒØ´ØªØ± اهالی روستا به کاشت وپرورش ونگهداری درخت زرشک روی آورده اند.علاوه برآن کارگاههای پرورش مرغ وتولید تخم مرغ وپرورش قارچ نیزدراین روستا دائر میباشد.
درگذشته نه چندان دور دامداری Ùˆ پرورش گاو وگوسÙند ومرغ وخروس نیز ازجمله ÙØ¹Ø§Ù„یتهای مردم ØŒ Ùˆ روستای خنگ از مراکز مهم تولیدات لبنی Ùˆ دامی بوده Ú©Ù‡ Ø¯Ø±ØØ§Ù„ ØØ§Ø¶Ø± رونق کمتری دارد .تکرار خشکسالی وکمبود نزولات آسمانی ÙˆØÙر چاههای کشاورزی در مناطق پایین دستی(سده ومهمویی ) وبالا دستی (سرآسیاب –چشمه ومولید) درسالهای اخیر بنØÙˆ بی سابقه ای آبدهی قنوات روستا را کاهش داده و مزارع وباغات واشجار Ùˆ دسترنج چندین ساله ومیراث آباء واجدادی مردمان زØÙ…تکش این روستا راتهدید Ùˆ این مسئله موجبات نگرانی جدی  آنان را ÙØ±Ø§Ù‡Ù… نموده است.
ازمهمترین Ù…ØØµÙˆÙ„ات این روستا انواع Â Ù…ØØµÙˆÙ„ات باغی وسردرختی شامل : عناب ،انگور Ùˆ آلو وگلابی وسیب واناروسنجد Ùˆ بادام وتوت Ùˆ گندم جو Ùˆ شلغم وچغندر وهندوانه وخربزه Ùˆ یونجه وگاورس وسیب زمینی Ùˆ پیاز Ùˆ  گوجه ÙØ±Ù†Ú¯ÛŒ Â Â Ø²Ø¹ÙØ±Ø§Ù† ودرسالهای اخیر بیشتر زرشک میباشد.
درگذشته نه چندان دور سرتاسر میادین ÙˆÚ©ÙˆÚ†Ù‡ ها ÙˆÚ©ÙˆÚ†Ù‡ باغهای روستا پوشیده از درختان توت وعناب وسپیددار وبید وپشه خوان وگلهای Ù…ØÙ…دی بوده Ú©Ù‡ بعلت ورود ماشین ÙˆÙØ±Ø§Ù‡Ù… شدن امکان تردد این غولهای آهنی (ماشین رو کردن Ú©ÙˆÚ†Ù‡ ها) وکانال Ú©Ø´ÛŒ جوی های آب این درختها وگلها قطع ویا خشکانده شده اند.
بعلت وسعت مزارع وکشتزارهای ومناطق تابعه این مناطق دسته بندی Ùˆ با نامهای مختل٠نامگزاری گردیده  که تعدادی از آنها عبارتند از: دم آسیاب کهنه، شیب زرشکی ØŒ زمپر، شبرنگ ØŒ تخته آتشکار ØŒ استخرکهنه ØŒ پیش مزار، ورو varow)) به معنی ورای آب ØŒ تخته Ù„Ú©Ù‡ ،کلاته آقا- تگ چاه خنگی- تگ غال روباه ،تگ شغالی، تگ میرزاقاسمی، تگ درخت ،تگ میانی، پابال زرمش ØŒ انبیزکوه ØŒ آغل ØØ³Ù† میرزاعلی، زردان، سرپشته، Ú¯Ú† کنان، تگ درخشی، تگ نیم زلال، تگ Ù¾ÛŒ ØŒ چشمه زبانه-چشمه گنبدو......
وضعیت Ø§Ø±ØªÙØ§Ø¹Ø§Øª :
این روستا به مانند دهلیزی در بین Ø§Ø±ØªÙØ§Ø¹Ø§Øª قرار Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ است. این کوه ها با Ø§Ø±ØªÙØ§Ø¹ متوسط ۱۵۰متراز سمت شرق وغرب وجنوب روستا را دربر Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ است Ùˆ از سمت شمال به دشت سرپشته ونوده ختم Ù…ÛŒ شود. روستای خنگ با مزارع وباغات زرشک خود به ØØ§Ù„ت نواری سرسبز از شمالی به جنوب بصورت موازی با Ø§Ø±ØªÙØ§Ø¹Ø§Øª وبه ØØ§Ù„ت دره مانند کشیده شده است Ú©Ù‡ از سمت جنوب به مزارع وباغات روستای رویخت واز سمت شمال به مزارع وباغات روستای نوده ختم Ù…ÛŒ گردد.
اماکن تاریخی ومذهبی روستا:
مذهبی : جالب است بدانید Ú©Ù‡ بر سر هریک از قنات های سه گانه ی روستا یک مسجد بنا شده است .Ú©Ù‡ باتوجه به نقش قنوات وآب در ØÛŒØ§Øª اقتصادی مردم ØŒ ساخت نمازخانه ومسجد Ùˆ اختصاص Ù…ÙˆÙ‚ÙˆÙØ§Øª Ùˆ برگزاری مراسم مذهبی ویژه برای هریک از آنها به شکرانه برخورداری از این نعمت بزرگ الهی Ùˆ تداوم بهره مندی از آن بوده است. Ú©Ù‡ این خود دلالت بر اعتقادات وشعور مذهبی بالای مردم وبزرگان روستا از قدیم الایام داشته ودارد. این مساجد شامل:
مسجد جامع ØŒ که در میدان امام ØØ³ÛŒÙ† (ع) Ùˆ ( میدان پای درخت* سابق ) Ùˆ در کنار جوی آب از  قنات اصلی ده  واقع Ùˆ سابقا" بصورت گنبدی Ùˆ شبستان با 6 گنبد بر روی ستونهای خشتی بزرگ ویک ØÛŒØ§Ø·Â درسمت قبله ویک درخت بزرگ پشه خوان در داخل ØÛŒØ§Ø· Ùˆ همچنین یک درب خروجی از قسمت ØÛŒØ§Ø· به سمت Ú©ÙˆÚ†Ù‡ مجاور ØØ³ÛŒÙ†ÛŒÙ‡ ÙØ¹Ù„ی ساخته شده بود.
نمای ساختمان Ùˆ دیوار ØÛŒØ§Ø· با خشت پخته ویا آجر ساخته شده .Ùˆ در بخش شمالی ساختمان اصلی Ùˆ در امتداد درب ورودی اصلی به سمت ØÛŒØ§Ø· مسجد یک راهروی طولانی Ùˆ نسبتا" تاریک وجود داشت Ú©Ù‡ دارای دو درب چوبی آبی رنگ با کتیبه های شیشه ای بلند برای ورود  آقایان وبانوان به داخل شبستان درسمت Ú†Ù¾ واقع Ùˆ درانتهای دیوار سمت راست این راهرو نیز یک راه پله ÛŒ صعب العبور برای Ø±ÙØªÙ† پشت بام وجود داشت.
Â
ØªÙˆØ¶ÛŒØ Ø§ÛŒÙ†Ú©Ù‡ : این تصویر بدلیل شباهت زیاد بنای آن به مسجد سابق خنگ انتخاب شده است.Â
در آن ØØ¯ÙˆØ¯ سالهای 45 تا50 بیشتر مرØÙˆÙ… کربلایی رجب سبزه بین برای اقامه اذان ØµØ¨Ø ÙˆØ¸Ù‡Ø± Ùˆ شام این مسیر طولانی پله ها را برای Ø±ÙØªÙ† به پشت بام Ø·ÛŒ کرده Ùˆ با صدایی خاطره انگیز  که هنوز میتوانم آن را تقلید کنم اذان میدادند".
در داخل مسجد یک منبر چوبی پشت به دیوار شرقی وپنجره سمت میدان پای درخت و رو به قبله وجود داشت.
Ú©Ù‡ بزرگان وپیرمردها بترتیب در دوطر٠منبر Ùˆ زمستان ها درکنار منقل های آتش Ù…ÛŒ نشستند. در آن زمان سیگار هم جزئی از پذیرایی Ù…ØØ³ÙˆØ¨ وبه همین دلیل جلوی هر چند Ù†ÙØ± از بزرگان یک زیرسیگاری با چند عدد سیگار اشنو ویژه  ویک کبریت هم قرار میدادند . پیر مردها هم ÙØ±ØµØª را غنیمت شمرده Ùˆ همزمان به Ø§ØªÙØ§Ù‚ ÙØ¶Ø§ÛŒ مسجد را پراز دود سیگار میکردند ودرکنار آن دود ناشی از سوختن کنده های نیم سوز داخل منقل ها وگاز ناشی از سوخت ناقص سماور بزرگ Ù†ÙØªÛŒ ÙØ¶Ø§ÛŒ تاریک مسجد را دود آلود نیز Ù…ÛŒ نمود.
بنای آن مسجد براساس سنگ نوشته موجود در خرداد ماه سال 1339 شمسی جایگزین Ø¨Ù†Ø§ÛŒÂ ÙØ±Ø³ÙˆØ¯Ù‡ Ùˆ کوچکتر قبلی وبه همت مرØÙˆÙ… ØØ§Ø¬ اجمد اصÙهانی مقدم وپشتیبانی مردم انجام شده Ú©Ù‡ آنهم در ØØ§Ù„ ØØ§Ø¶Ø± کاملا" تخریب وبنای ÙØ¹Ù„ÛŒ جایگزین آن شده است.
در ØØ§Ù„ ØØ§Ø¶Ø±Â  آن ساختمان قدیمی کاملا" تخریب Ùˆ از نو تجدید بنا Ùˆ تمامی زمین مسجد سابق به ساختمانی نسبتا"وسیع مجهز به آبدارخانه وسرویس بهداشتی در زیر زمین Ùˆ اطاق ویژه پایگاه بسیج  باز سازی شده است.
علاوه بر آن ساختمانی ØªØØª عنوان مهمانسرا ،ویژه اسکان همشهریانی Ú©Ù‡ در دهه اول Ù…ØØ±Ù… جهت شرکت در مراسم عزاداری سید Ùˆ سالار شهیدان امام ØØ³ÛŒÙ† (علیه السلام) به زادگاه خود Ù…ÛŒ آیند، در دو ÙˆØ§ØØ¯ زنانه ومردانه به همراه  سرویس های بهداشتی جداگانه Ø¯Ø±ØØ§Ù„ ساخت میباشد.
ØØ³ÛŒÙ†ÛŒÙ‡ Ø§Ø¨ÙˆØ§Ù„ÙØ¶Ù„ÛŒ: در مجاورت مسجد جامع ØŒ Ùˆ کنار آبشار قنات اصلی Ùˆ در زیر سایه یک درخت توت بسیار بزرگ وبا ØµÙØ§Â قرار دارد Ú©Ù‡ هنوز هم تنه تنومند Ùˆ بقایایی از شاخه های گسترده آن وجود دارد.
ساختمان ØØ³ÛŒÙ†ÛŒÙ‡ ÙØ¹Ù„ÛŒ پیش  ازانقلاب و قبل از تجدید بنای مسجد جامع بازسازی شده است. لازم به ذکر است Ú©Ù‡ ساختمان قبلی ØØ³ÛŒÙ†ÛŒÙ‡ با خشت خام در قسمتی از زمین ÙØ¹Ù„ ØØ³ÛŒÙ†ÛŒÙ‡ بصورت نا تمام رها شده بود Ú©Ù‡ به همت مردم بویژه برادران قاین زاده وهمکاری اهالی ساختمان نیمه کاره قبلی تخریب، وبصورت ÙØ¹Ù„ÛŒ تجدید بنا ودر سالهای اخیر نیز در بخش آشپزخانه Ùˆ بالکن خواهران توسعه ÛŒØ§ÙØªÙ‡ است.
مسجد خواجه (مسجدی 370 ساله): این مسجد Ú©Ù‡ Ø§ØØªÙ…الا"قدیمی ترین مساجد روستا وبراساس سنگ نوشته موجود مربوط به دوره شاه عباس دوم  میباشد در بخش Ùوقانی مسیر چاههای  کاریز استخر کهنه ودر مجاورت ØÙ…ام عمومی واقع Ùˆ وضوخانه آن نیز به Ø´Ú©Ù„ یک تونل باشیب مناسب درعمق تقریبا" 6 متری زیر مØÙˆØ·Ù‡ مسجد ساخته شده Ú©Ù‡ درنوع خود بسیار جالب Ù…ÛŒ باشد. این راه آب Ú©Ù‡ به آن در Ø§ØµØ·Ù„Ø§Ø Ù…ØÙ„ÛŒ ( Ú†ÙŽØ® Ù¾ÙŽÙ‡ یَو ) می گویند ازطریق پله های تعبیه شده به عمق مسیر قنات متصل میباشد. وعلاوه بر کاربری برای وضوخانه امکان برداشت آب بسیار خنک Ùˆ کاملا"بهداشتی برای اهالی ÙØ±Ø§Ù‡Ù… Ù…ÛŒ نموده است.Â
مسجد ØµØ§ØØ¨ الزمان (عج): Ú©Ù‡ در واقع نمازخانه ای Ú©ÙˆÚ†Ú© سابقا" به نام خیرآباد Ùˆ در Ù…ØÙ„Ù‡ ÛŒ موسوم به پــه توبیجو  (patow  bijo )* (1ØŒ) در نزدیکی دهنه کاریز به همین نام (خیرآباد) مشهور به کاریز ØØ§Ø¬ÛŒ ØØ³Ù†Â ØŒ واقع گردیده است.
مزار مرØÙˆÙ… درویش ØØ³ÛŒÙ† گرگانی*ØŒ در منتهی الیه غرب روستا Ùˆ دامنه کوه قراول خانه واقع گردیده Ú©Ù‡ ØªÙˆØ¶ÛŒØØ§Øª بیشتر مربوط به آن در ذیل همین متن آورده شده است.
اخیرا" مسجدی بنام مبارک ØØ¶Ø±Øª Ø§Ø¨ÙˆØ§Ù„ÙØ¶Ù„ (س) در Ù…ØÙ„Ù‡ موسوم به بلند ده توسط یکی از خیرین ساخته شده Ú©Ù‡ در دست تکمیل میباشد.این مسجد شامل یک سالن وآشپزخانه ومهمانسرای Ú©ÙˆÚ†Ú© Ù…ÛŒ باشد Ùˆ Ù…ØÙ„ مناسبی برای Ø§ÙØ±Ø§Ø¯ بزرگسال مقیم منطقه موسوم به بلند ده، که قادر به Ø±ÙØªÙ† به مسجد جامع برای ادای ÙØ±ÛŒØ¶Ù‡ نماز نیستند،میباشد.
یلد آوری : در سالهای اخیر با اهتمام مرØÙˆÙ… ØØ§Ø¬ عباس Ù…ØÙ…دی (واگذاری زمین ) و کمک های دیگر همشهریان Ø®ÙÙ†Ú¯ÛŒ ØØ³ÛŒÙ†ÛŒÙ‡ با نام مبارک « انصار المهدی» در دو طبقه Ùˆ هرطبقه با زیر بنای تقریبی 200 مترمربع درمØÙ„ خیابان قدس غربی شهر بیرجند با امکانات مناسب ساخته وراه اندازی گردیده Ú©Ù‡ در تمام مناسبت ها بویژه ایام Ù…ØØ±Ù… ÙˆØµÙØ± وماه مبارک رمضان Ù…ØÙ„ برگزاری جلسات عزاداری ودیگر اجتماعات خنگی های مقیم بیرجند Ù…ÛŒ باشد.
اماکن تاریخی
قلعه پایین ده:
Ø¯Ø±ØØ¯ ÙØ§ØµÙ„ بین بنای موسوم به آسیاب کهنه ومیدان پای درخت وسمت شرقی راه مسیر کشمان وورودی شمالی از سمت نوده ØŒ قلعه ومØÙˆØ·Ù‡ Ù…ØØµÙˆØ± نسیتا"بزرگی وجود داشته Ú©Ù‡ بنا به اظهار Ø§ÙØ±Ø§Ø¯ بزرگسال روستا دارای دیوارهای بلند ودرب ورودی مستØÚ©Ù… بوده ودر مواقع خطر بعنوان مخÙیگاه از آن Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ Ù…ÛŒ شده است . ØªØ§ØØ¯ÙˆØ¯Â 23-30 سال قبل از Ù…ØÙˆØ·Ù‡ این قلعه بعنوان Ù…ØÙ„ انباشت ودپوی کود های ØÛŒÙˆØ§Ù†ÛŒÂ Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ Ù…ÛŒ شد Ú©Ù‡ اخیرا" زمین آن برای تامین هزینه های عمومی Ø¨ÙØ±ÙˆØ´ رسیده وتبدیل به باغ منزل مسکونی شده است.  Â
قلعه بلند ده:
قلعه مخروبه شمال روستا یا منطقه بلند ده،(Ú©Ù‡ درسالهای اخیر تخریب وبنای دبیرستان کار ودانش ÙØ¹Ù„ÛŒ بر روی آن ساخته شده است.
این قلعه Ú©Ù‡ بقایای آن بشکل یک چهار دیواری تقریبا" 2.5 در 2.5 متر و به Ø§Ø±ØªÙØ§Ø¹ ØØ¯ÙˆØ¯ 4متر وجود داشت در مدخل Ùˆ ورودی روستا از سمت جنوب Ùˆ روستای رویخت ، بر ÙØ±Ø§Ø² تپه ای نه چندان بلند ودر کنار یک تونل زیر زمینی Ú©Ù‡ در Ø§ØµØ·Ù„Ø§Ø Ù…ØÙ„ÛŒ به آن«لون loonÂ»Â Ú¯ÙØªÙ‡ میشود قرار داشت .میتوان ØØ¯Ø³ زد Ú©Ù‡ تونل مورد اشاره بعنوان جان پناه ÙˆØ§Ø³ØªØ±Ø§ØØªÚ¯Ø§Ù‡ نگهبانان بویژه در سرمای زمستان مورد Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ قرار Ù…ÛŒÚ¯Ø±ÙØªÙ‡Â است.
درکنار این قلعه یک سنگ بزرگ سیاه رنگ Ùˆ بشکه مانند بطول تقریبی 1.5 متر وقطرتقریبی 70 سانتیمتر Ø§ÙØªØ§Ø¯Ù‡ بود Ú©Ù‡ ربطی به آن قلعه نداشت Ùˆ به آن سنگ خراس Ù…ÛŒ Ú¯ÙØªÙ†Ø¯ ÙˆÂ Ú¯ÙØªÙ‡ Ù…ÛŒ شد درگذشته های دورتر در گارگاههای روغن Ú©Ø´ÛŒ مورد Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ قرار Ù…ÛŒ Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ است. قسمت میانه وبه Ø§ØµØ·Ù„Ø§Ø Ú©Ù…Ø± این سنگ در اثر کثرت Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ ØªØ§ØØ¯ بسیار زیادی ساییده شده وکاملا" گود شده بود. Ø§ØØªÙ…ال دارد سنگ مذکور در زمان تخریب قلعه در زیر خاک همان Ù…ØÙ„ مدÙون شده باشد.
آسیاب های بادی: این آسیاب ها Ú©Ù‡ منسوب به مرØÙˆÙ… گندمی ومرØÙˆÙ… ØØ³ÛŒÙ† غلام بوده وبه همین نام هم معرو٠بود واقع برتپه های شرقی مشر٠برروستا ودرناØÛŒÙ‡ موسوم به (پشت خرمنو) بترتیب از شمال به جنوب در امتداد هم قرار داشت Ùˆ نظر هر بیننده ورهگذری را به خود جلب میکرد.
طریقه ساخت این آسیاب ها با Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ از یک Ø¯ÛŒÙØ±Ù†Ø³ÛŒØ§Ù„ بزرگ Ùˆ یک میل گاردن نسبتا" بلند بصورت وارونه Ùˆ یک عدد پروانه ØÙ„بی 6 پر متصل به کاسه چرخ در یک Ø·Ø±Ù Ø¯ÛŒÙØ±Ù†Ø³ÛŒØ§Ù„ ساخته شده بود Ú©Ù‡ با نیروی باد پروانه ها به ØØ±Ú©Øª در آمده وپلوس ÙˆØ¯ÛŒÙØ±Ù†Ø³ÛŒØ§Ù„ ومیل گاردن ØØ±Ú©Øª را به سنگ بزرگ آسیاب Ú©Ù‡ در منتها الیه میل گاردن Ùˆ نزدیک به Ø³Ø·Ø Ø²Ù…ÛŒÙ† ودر داخل یک اطاقک قرار داشت منتقل Ù…ÛŒ نمودند.
با چرخش نسبتا" آرام سنگ Ùوقانی گندم به لای سنگ ها منتقل Ùˆ تبدیل به آرد Ù…ÛŒ شدند . آرد ØØ§ØµÙ„ از این آسیاب ها بدلیل آنکه به آرامی وبدون اصطکاک ÙˆØØ±Ø§Ø±Øª زیاد تولید Ù…ÛŒ شد از مرغوبیت خوبی برخوردار وامکان پخت نان با عطر ÙˆÚ©ÛŒÙیت بسیار عالی را میسر Ù…ÛŒ نمود.
این آسیاب ها از ØØ¯ÙˆØ¯ 40 سال قبل به این طر٠بتدریج تخریب ودر ØØ§Ù„ ØØ§Ø¶Ø±Ø§Ø«Ø±ÛŒ از آن باقی نمانده است . خوشبختانه تنها یک قطعه عکس مربوط به آسیاب مرØÙˆÙ… ØØ³ÛŒÙ† غلام (جد آقایان غلامی) را توانستم در معرض دید شما علاقه مندان قرار دهم.
آسیاب های آبی: شامل آسیاب کهنه (در شمال روستا ودر ورودی کشمان Ú©Ù‡ بسیار هم قدیمی است وکسی بیادندارد Ú©ÛŒ وچگونه مورد Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ بوده) بنای آن از آجر وساروج واستØÚ©Ø§Ù… آن واقعا"مثال زدنی است .بنظر میرسید از قدیمی ترین وبا ارزش ترین میراث باقی مانده از ساکنان این روستا است. بخش اصلی ساختمان (تنوره) آن Ø¯Ø±ØØ§Ù„ ØØ§Ø¶Ø± موجود میباشد.
آسیاب دیگر Ú©Ù‡ آنهم در ÙØ§ØµÙ„Ù‡ سالهای 40 تا50 هنوز بقایای آن وجو داشت .در ØØ¯Ùاصل روستای خنگ به رویخت ÙˆØ¯Ø±ØØ§Ø´ÛŒÙ‡ کانال مسیر رود خانه ÙØµÙ„ÛŒ ودر زیر یک آبشار زیبا واقع Ùˆ تنوره آن Ù…ØÙ„ آب تنی جوانان روستا بود. ÙØ´Ø§Ø± Ùˆ ØØ¬Ù… آب در ØØ¯ÛŒ بود Ú©Ù‡ صدای آبشار مانع از انتقال صدا ها شده ÙˆØ§ÙØ±Ø§Ø¯ مجبور بودند از ÙØ§ØµÙ„Ù‡ نزدیک وبا صدای بلند ØµØØ¨Øª کنند.
ØªÙˆØ¶ÛŒØ Ø§ÛŒÙ†Ú©Ù‡ : تصاویر ذیل بدلیل شباهت نسبی آن به آسیاب آبی سابق Ø®ÙÙ†Ú¯ انتخاب شده اند.Â
برای انتقال آب به آن سوی کانال یک ØÙره سیمانی به Ø´Ú©Ù„ شتر گلو وجود داشت Ú©Ù‡ در Ø§ØµØ·Ù„Ø§Ø Ù…ØÙ„ÛŒ به آن سکنجه Ú¯ÙØªÙ‡ میشود. نمونه های دیگری از این نوع سکنجه ها در دومنطقه دیگر ازکشمان برای انتقال آب ساخته شده وهنوز هم مورد Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ Ù…ÛŒ باشد.Â
کوره های Ú¯Ú† پزی ØŒØÙ…ام قدیمی و« چخ په یو –chakh payow»* سنگ خراس ØŒ سنگ های آسیاب آبی  وبادی باقدمت چند صدساله از دیگر آثار تاریخی این روستا هستند Ú©Ù‡ Ù…ØªØ§Ø³ÙØ§Ù†Ù‡ برخی از آنهادرسالهای اخیر تخریب ویا بعلت بی توجهی به ارزش وقدمت تاریخی آن Ø¯Ø±ØØ§Ù„ نابودی میباشند.
امکانات Ø±ÙØ§Ù‡ÛŒ آموزشی وبهداشتی : شبکه آبرسانی وبرق وگاز Ùˆ تلÙÙ† درمانگاه دارای پزشک عمومی تمام وقت ØŒ مجهز به آزمایشگاه داروخانه ÙˆØ§ØØ¯ دندانپزشکی ،همچنین  کودکستان ،دبستان ،مدرسه راهنمایی دخترانه وپسرانه وهنرستان ومرکز پیش دانشگاهی وکتابخانه عمومی دهداری ØŒÙ¾Ø§Ø±Ú©Â ÙˆÙØ¶Ø§ÛŒ سبز مجهز به آّب نماومیز وصندلی  وسایل بازی مخصوص کودکان، ایستگاه مخابراتی،غسالخانه، پست بانک، صندوق قرض Ø§Ù„ØØ³Ù†Ù‡ØŒÙ…Ø³Ø§ÙØ±Ø®Ø§Ù†Ù‡ های مجهزبه امکانات بهداشتی ÙˆØ±ÙØ§Ù‡ÛŒ در دو قسمت زنانه ومردانه (Ø¯Ø±ØØ§Ù„ ساخت وتکمیل)ØŒ آرایشگاه Ùˆ ÙØ±ÙˆØ´Ú¯Ø§Ù‡Ù‡Ø§ÛŒ مواد غذایی ،کارگاههای نجاری وزرشک پاک Ú©Ù†ÛŒ ØŒ ازدیگرامکانات این روستا میباشد.
هنرستان کارودانش پسران روستای خنگ
دبیرستان وخوابگاه دخترانه ایراندخت روستای خنگ
ØªÙ†Ù‡Ø§Ø¯Ø±ÙØ§ØµÙ„Ù‡ سالهای 1340 الی 1360 تعداد قابل توجهی از اهالی روستا به شهرهای بیرجند ،مشهد، تهران مهاجرت Ú©Ù‡ تعداد آنها به بیش از 200 خانوار برآورد میگردد.
دبستان خاقانی: Ø§Ø±ÙØ¯ÛŒÙ…ÛŒ ترین مدارس در ØÙˆØ²Ù‡ شهرستان بیرجنذ Ú©Ù‡ تقریبا"همزمان با مدارس درخش،غزالی Ø¯Ø±ØØŒ ÙØ±Ø¯ÙˆØ³ÛŒ Ú¯Ù„ ÙØ±ÛŒØ² وهدایت نهبندان، Ùˆ براساس اسناد موجود ØŒ درسال 1314 هجری شمسی(77سال پیش) تاسیس Ùˆ  تا شعاع 30 کیلومتری روستاهای اطرا٠را ØªØØª پوشش داشته است .
دانش آموختگان این مدرسه درمشاغل ÙˆØØ±ÙÙ‡ های گوناگون Ù¾ÛŒØ´Ø±ÙØª نموده ودربخش  های آموزشی ÙØ±Ù‡Ù†Ú¯ÛŒ واجتماعی وتولیدی Ùˆ.... در سراسر کشور اسلامی عزیز مان ایران منشاء خدمات زیادی گردیده اند.
ضمنا" از زمان های بسیار قدیم در این روستا مکتب خانه هایی دایر که به شکل مردمی اداره مسئولیت آموزش قرآن وسوادآموزی به روش سنتی را برعهده داشته اند.
یادآوری مینماید جوانان ومردم روستای خنگ درزمان پیروزی انقلاب اسلامی وجنگ تØÙ…یلی ازپیشگامان مبارزه با رژیم ستم شاهی Ùˆ دولت متجاوز عراق درمنطقه بوده  ودرطول دوران Ø¯ÙØ§Ø¹ مقدس نیز سه شهیدبنامهای شهید امین خدایی Ùˆ شهید Ø³ÛŒØ¯ØØ³ÛŒÙ† اØÙ…دی ÙˆÙØ±Ø²Ù†Ø¯ برادرشان شهید سید مسعوذ اØÙ…دی تقدیم انقلاب اسلامی وتاریخ Ù¾Ø±Ø§ÙØªØ®Ø§Ø± مبارزات مردم  ایران نموده اند
تصویرسنگ نوشته تاریخی مسجد روستای خنگ :
براساس این سند تاریخ بنای ( مسجد خواجه ) مربوط  به دوره شاه عباس دوم صÙÙˆÛŒ (1052 تا 1076 Ù‡.Ù‚) قریب به  370 سال قبل میباشد Ú©Ù‡ بدست ÙØ±Ø¯ÛŒ بنام خواجه جلال الد ین Ù…ØÙ…د ولد خواجه Ù…ØÙ…د مومن خنگی ساخته شده است. باتوجه به مجاورت Ùˆ Ø´Ú©Ù„ معماری واتصال بنا های مسجد Ùˆ چخ پایو (چاه پای آب) Ø§ØØªÙ…ال همزمانی ساخت این دو بنا بسیار Ù…ØØªÙ…Ù„ میباشد
مردم خنگ درگذشته های دور Ùˆ نزدیک علاوه برکشاورزی ودامداری به کار تجارت ÙˆØÙ…Ù„ ونقل وخرید ÙˆÙØ±ÙˆØ´ کالاها ÙˆÙ…ØØµÙˆÙ„ات کشاورزی وباغی ومواد اولیه صنعتی ازجمله : (قالی وقالیچه Ùˆ پشم وکرک ودانه های روغنی وداروهای گیاهی Ùˆ Ø²Ø¹ÙØ±Ø§Ù† Ùˆ گندم وجو Ùˆ زرشک Ùˆ بادام وآلو وانواع خشکبار Ùˆ همچنین انواع دام ÙˆÙØ±Ø¢ÙˆØ±Ø¯Ù‡ های کشاورزی ودامی وصنعتی مربوطه به هریک از دوران خود نیز مشغول، Ùˆ این روستا تا قبل Ø§Ø²Â Ø§ØØ¯Ø§Ø« جاده ماشین رو ، درمسیر راه اصلی وبار انداز کاروانهای تجاری بوده به طوری Ú©Ù‡ کاروانهای شتری ازمناطق مرکزی ایران ØŒ هرات ØŒ Ùˆ کشورهای هندوستان وعراق ومصر وخراسان درمسیر ØØ±Ú©Øª خود در این روستا نیز Ø±ÙØª وآمد وبیتوته داشته اند.
.ضمنا براساس آمارهای رسمی بیش از73% مردم روستا باسواد میباشند.
علاوه روستای خنگ دارای Ù…ÙˆÙ‚ÙˆÙØ§Øª بسیار زیادی (آب وزمینهای کشاورزی به ارزش دهها میلیون تومان) بوده Ú©Ù‡ درآمدهای آن بیشتر صر٠مراسم مذهبی در Ù…ØØ±Ù… ÙˆØµÙØ± بویژه پذیرایی ازخیل عزاداران ØØ³ÛŒÙ†ÛŒ در دهه اول Ù…ØØ±Ù… میگردد.
پی نوشت ها:
1- « په تو بی جو» یکی ازمØÙ„ات روستا ( پتو یا پایه تابش Ø¢ÙØªØ§Ø¨ به تپه های رو به Ø¢ÙØªØ§Ø¨Â ویا Ù…ØÙ„ÛŒ Ú¯ÙØªÙ‡ میشود Ú©Ù‡ مردم در روزهای برÙÛŒ زمستان بدلیل تعطیل موقت کشت وکار درآنجا تجمع Ù…ÛŒ کردند وضمن Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ ازگرمای Ø¢ÙØªØ§Ø¨ زمستانی به کارهایی از قبیل ریزکردن شلغم وچغندر ویا دوک ریسی وجلک ریسی (نخریسی) ÙˆØ¨Ø§ÙØªÙ† دستکش وکلاه پشمی وکرکی مشغول بوده اند. Ùˆ بیجو Ø¨Ø±Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ از «بی بی جان» است . Ú©Ù‡ گویا چنین شخصی در این Ù…ØÙ„ سکونت داشته است.
2-چخ په یو(chakh payow چاه پای آب ( بنایی است شبیه ØÙˆØ¶ انبار ÙˆØ¯Ø±Ø¹Ù…Ù‚Â ØØ¯ÙˆØ¯Ø§" 6 متری زمین Ú©Ù‡ از طریق پله های تعبیه شده امکان ورود ØŒ Ùˆ برداشت آب شرب وکاملا"دست نخورده Ùˆ بهداشتی را برای مردم ÙØ±Ø§Ù‡Ù… مینموده است .(جالب آنکه این آب علاوه بر بهداشتی بودن درتابستان بسیار خنک ودر زمستان گرم میباشد)
3-  درویش ØØ³ÛŒÙ† گرگانی Ø§Ø±Ø¹Ø±ÙØ§Ø¡ وزهاد برجسته ،اهل هرات ومقیم خنگ بوده ودر اواخر دوران گورکانی (ØØ¯ÙˆØ¯ 900 Ù‡. Ù‚ ÙˆØ¯Ø±ØØ¯ÙˆØ¯ پانصد وسی سال قبل )وبنقل از مرØÙˆÙ… آیتی درکتاب بهارستان همزمان با علي بن ÙŠØ§Ø³Ø±ØØ³Ø§Ù…ÙŠ قهستاني مشهور به ØØ³Ø§Ù…ÛŒ (ØµØ§ØØ¨ تاریخ ØØ³Ø§Ù…ÛŒ) Ù…ÛŒ زیسته Ú©Ù‡ ازنØÙˆÙ‡ زندگی وتاریخ دقیق Ùوت او اطلاع دیگری در دست نیست.
درکتاب بهارستان چنین آمده است:
درویش ØØ³ÛŒÙ† گرگانی ..... ØØ³Ø§Ù…ÛŒ نامی اورا بدینگونه تذکر داشته است .عابد وزاهد وسالک ناسک،مرشد ØÙ‚انی، درویش ØØ³ÛŒÙ† گرگانی،که زمان ما به وجود Ø´Ø±ÛŒÙØ´ مزین است.
عارÙÛŒ عالمی است ربانی        ثانی اثنین شیخ خرقانی
ØØ§Ù„یا مثل اوعزیزی نیست        گنج قارون برش پشیزی نیست
بسکه در انزوا همی کوشد       خواهد از خویش خویش راپوشد
اقامتش در قریه خنگ وربخت است . اهل هرات ØŒ وارباب بلوکات بدان ذات مرضیه Ø§Ù„ØµÙØ§Øª درمقام ارادت واعتقادند.همواره کوکبش سعید ودولت Ùقرش برمزید باد.
ساختمان آرامگاه مرØÙˆÙ… درویش ØØ³ÛŒÙ† گرگانی در ØØ¯ دو اتاق Ù…ÙØ±ÙˆØ´ØŒ درغرب روستای خنگ ودر دامنه کوه مشهور به قراول خانه واقع ودرسالهای اخیر به همت یک بانوی علاقه مند وبا Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ ازکمکها Ùˆ نذورات Ù…ØØ¯ÙˆØ¯ مردمی بصورت غیر اصولی مرمت شده واکثرا" Ù…ØÙ„ مراجعه علاقه مندان وبرگزاری جلسات دعا Ùˆ روضه خوانی اهالی بویژه جوانان و بانوان روستا میباشد.
* میدان پای درخت: از میادین قدیمی Ùˆ در شمال روستا Ùˆ مرکزیت منطقه موسوم به پایین ده ودرمجاورت مسجدجامع ÙˆØØ³ÛŒÙ†ÛŒÙ‡ قرار دارد.این میدان در دهه اول Ù…ØØ±Ù… ودر روزهای تاسوعا وعاشورای ØØ³ÛŒÙ†ÛŒ Ù…ØÙ„ اجتماع دسته های عزاداری واجرای مراسم شبیه خوانی Ù…ÛŒ باشد.Â
در گذشته نیز از این میدان بعنوان بار انداز شتر های ØØ§Ù…Ù„ خرما ونمک وزغال وقیچ و Ù…ØÙ„ÛŒ برای کشتار وعرضه گوشت ..... Ùˆ همچنین بازار خرید ÙˆÙØ±ÙˆØ´Â Ø§ØØ´Ø§Ù… توسط Â ÙØ±ÙˆØ´Ù†Ø¯Ú¯Ø§Ù† دوره گرد و در مواقعی هم اسقرار استاد کاران آهنگر Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ Ù…ÛŒ شده است. در قسمتی از ØØ§Ø´ÛŒÙ‡Â این میدان اطاق هایی بعنوان Ù…Ø³Ø§ÙØ±Ø®Ø§Ù†Ù‡ وجود داشته.Ú©Ù‡ زمین Ùˆ ساختمان های آن جزو Ù…ÙˆÙ‚ÙˆÙØ§Øª ومورد Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ Ù…Ø³Ø§ÙØ±Ø§Ù† Ùˆ دوره گردها بوده است.
در بخش غربی وجنوبی این میدان 5 درخت بسیار بزرگ پشه خوان وتوت ویک ØÙˆØµ آب وجود داشت. Ú©Ù‡ بدلیل موقعیت مناسب و سایه خنک درخت های آن غالبا" در ÙØµÙ„ تابستان مورد Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡Â Ù…Ø³Ø§ÙØ±Ø§Ù†Â Ùˆ Ø§Ø³ØªØ±Ø§ØØªÂ اهالی و بعضا" هم بازی های گروهی بچه ها قرار Ù…ÛŒ Ú¯Ø±ÙØª.
Ø¯Ø±ØØ§Ù„ ØØ§ØµØ± Ùˆ علی الخصوص بعد از اجرای Ø·Ø±Ø Ù‡Ø§Ø¯ÛŒ تعدادی  ازمنازل اطرا٠وغسالخانه ÙˆÙ…Ø³Ø§ÙØ±Ø®Ø§Ù†Ù‡ قبلی تخریب وبه میدان اضاÙÙ‡ به Ø´Ú©Ù„ یک ÙÙ„Ú©Ù‡ تغییر ÛŒØ§ÙØªÙ‡ است.
درپایان ضمن پوزش از کلیه همشهریان عزیزبدلیل نواقص موجود در این مقاله تقاضا میشود با ارسال مطالب تکمیل تر وعکس ها واسناد مرتبط ،عکس های قدیمی ومطالب ومستندات تاریخی ما را در تکمیل ÙˆØ±ÙØ¹ نقایص این مجموعه یاری نمایند.
در قسمت بانوان ودر داخل دیوار ضلع شمالی مسجد یک گنجه پر از قرآن های قدیمی Ùˆ ÙØ±Ø³ÙˆØ¯Ù‡ ازجنس کاغذ های کاهی وتقریبا" زرد رنگ وشاید هم دست نویس وجود داشت تراکم Ùˆ انباشت این قرآن های اکترا" با جلد های چرمی یا بدون جلد ÙˆÙØ±Ø³ÙˆØ¯Ù‡ به ØØ¯ÛŒ بود Ú©Ù‡ موقع باز کردن درب چوبی گنجه Ø§ØØªÙ…ال ریختن آن برروی زمین وجود داشت.
درضلع غربی ساختمان مسجد یک پنجره چوبی چهار لنگه بزرگ مشر٠بر ØÛŒØ§Ø· ومقابل درخت پشه خوان وجود داشت Ú©Ù‡ به استثناء مواقع خاص اکثرا" بسته بود.
به دلیل اینکه در مسجد آبدارخانه ای وجود نداشت سماور بزرگ Ù†ÙØªÛŒ را هم در گوشه جنوب غرب Ùˆ سمت راست Ù…ØØ±Ø§Ø¨ روشن میکردند. بیشتر مواقع مسئولیت تهیه چای بعهده آقای ØØ³Ù† ØÙ‚یقی بود Ú©Ù‡ نامبرده ÙØ±Ø¯ بسیار پاکیزه ومنظم و به وظیÙÙ‡ خود کاملا" آشنا بود.
با توجه به مجاورت مسجد با جوی آب نمازگزاران از همان آب جاری جلوی مسجد وضو نیز Ù…ÛŒ Ú¯Ø±ÙØªÙ†Ø¯.ودر ØÙ‚یقت وضوخانه ای وجود نداشت. مقابل مسجد ودر مجاورت Ù…Ø³Ø§ÙØ±Ø®Ø§Ù†Ù‡ یک توالت وجود داشت Ú©Ù‡ Ø§ÙØ±Ø§Ø¯ ناچار بودند Ø¢ÙØªØ§Ø¨Ù‡ های ØÙ„بی داخل توالت را از جوی آب پر کرده وباخود به داخل توالت ببرند.
16/ÙØ±ÙˆØ±Ø¯ÙŠÙ†1393
نویسنده :moslemzade|خواندنی ها | ارسال نظر: 0 |

