هر Ùرد، گروه، سازمان Ùˆ عشیره‌Âای Ú©Ù‡ داعش را قبول نداشته باشد، از سوی بغدادی به عنوان دشمن معرÙÛŒ Ù…ÛŒÂ‌شود Ùˆ عناصر این گروه، مسلمانان دیگر مذاهب Ùˆ پیروان ادیان دیگر را کاÙر می‌Âدانند. داعش برای اسرا، خائنین Ùˆ دشمنان خود دادگاه Ùˆ Ù…Øاکمه تشکیل داده Ùˆ به Ø´Ú©Ù„ نمادین Ùˆ عبرت آموز آنها را اعدام می‌Âکند Ùˆ در میان اعدام‌شدگان، شهروندان عادی Ùˆ غیرنظامی Ùراوانی هم به چشم Ù…ÛŒÂخورند Ùˆ معمولا اعدام‌ها به Ø´Ú©Ù„ بی رØمانه Ùˆ دلخراش صورت می‌Âگیرد.
در واقع بزرگ‌ترین Ø³Ù„Ø§Ø Ø¨ØºØ¯Ø§Ø¯ÛŒØŒ ترس Ùˆ ÙˆØشت عظیمی است Ú©Ù‡ به دنبال اعدام های بی رØمانه به وجود Ù…ÛŒÂ‌آورد.
برخلا٠آن Ú†Ù‡ Ú©Ù‡ تصور Ù…ÛŒÂ‌شود، بغدادی Ùˆ گروه او داعش، در Øملات Ùˆ درگیریÂ‌های خود تنها نیستند Ùˆ بسیاری از عشایر Ùˆ گروه‌Âهای مردمی نیز از آنها Øمایت می‌Âکنند. معمولا در هر منطقه‌ای Ú©Ù‡ توسط داعش ÙØªØ Ù…ÛŒâ€ŒØ´ÙˆØ¯ØŒ نانوایی‌Âها نان رایگان به مردم می‌دهند Ùˆ داعش تاثیر مثبت این اقدام را در بسیاری از مناطق سوریه، تجربه کرده است.
ØÙظ قدرت
"ند پارکر" تØلیلگر اندیشکده شورای روابط خارجی معتقد است Ú©Ù‡ Ùعالیت‌های نوری المالکی برای کسب پیروزی در انتخابات، همزمان با عقب‌نشینی آمریکایی‌Âها، موجب اتØاد بیشتر نیروهای تکÙیری با بازمانده‌های رژیم صدام شد Ùˆ داعش با بهره‌Âگیری از این Ùرصت به تقویت خود پرداخت. دولت شیعه مالکی مواÙÙ‚ به داخل کردن شبه نظامیان Øزب بیداری به نیروهای امنیت ملی نبود. منتقدین ÙˆÛŒ معتقدند Ú©Ù‡ او با قطب‌گرایی Øزبی Ùˆ تØت تعقیب قرار دادن رقبای خود، شرایط را برای Øصول به اهدا٠سیاسیÂ‌اش Ùراهم کرده است.
پارکر معتقد است Ú©Ù‡ اهل سنت با توجه به منزوی شدن‌شان در عرصه سیاست عراق، خواهان اصلاØات در استان الانبار در دسامبر 2012 شدند. Ùˆ علمای بزرگ شیعه همچون آیت الله سیستانی Ùˆ مقتدی صدر ناراØتی خود از این وضعیت را اعلام داشتند. طبق گزارش سرویس پژوهش‌های کنگره آمریکا، در همان ایام Øملات چند روزهÂای رخ داد Ú©Ù‡ منجر به مرگ صدها Ù†Ùر شد.
در آوریل 2013ØŒ نیروهای امنیتی عراق به یک تجمع اعتراضی در "الØویجه" Øمله بردند. در Ù¾ÛŒ آن، بمب‌گذاری در خودروها Ùˆ Øملات انتØاری به Ùروشگاه‌ها، مغازه‌Âها Ùˆ مساجد شیعیان اÙزایش یاÙت. طبق برآورد سازمان ملل، در سال 2013ØŒ 7 هزار Ùˆ 818 Ù†Ùر (شامل اÙراد پلیس) در اثر اقدامات تروریستی Ùˆ خشنونت‌Âبار در عراق کشته شدند Ùˆ این آمار بیشتر از 2 برابر آمار سال 2012 است. همچنین 17 هزار Ùˆ 891 Ù†Ùر Ù…Ø¬Ø±ÙˆØ Ø´Ø¯Ù†Ø¯ Ú©Ù‡ این آمار سال 2013 عراق را تبدیل به خون‌بارترین سال از 2008 به بعد می‌Âکند. در اواخر سال 2013ØŒ نیروهای امنیتی عراق یک تجمع اعتراضی در "رمادی" را منØÙ„ کردند. این اقدام، موجب درگیری Ùˆ در نتیجه عقب‌نشینی نیروهای امنیتی از این منطقه Ùˆ شهر Ùلوجه شد. داعش نیز بلاÙاصله Ùلوجه را تسخیر کرد.
در همین Øال، نیروهای داعش در سوریه در Øال درگیری با نظام بشار اسد Ùˆ علویان بودند.
وقتی Ú©Ù‡ گروه‌های وابسته به القاعده به جان هم اÙتادند Ùˆ در عین Øال هم با اپوزیسیون سکولار یا به قول غربی‌ها "معارضان میانه‌رو" – موسوم به ارتش آزاد - هم در نزاع بودند، ارتش آزاد سوریه در اواخر سپتامبر تواÙقنامه‌Âای را با داعش با امید اینکه در میدان نبرد تاثیر بیشتری داشته باشند، امضا کرد. اما اختلاÙات در اردوگاه مخالÙین اسلامگرای Øکومت اسد باقی ماند.
داعش، در آوریل 2013 همکاری خود با جبهه النصره Ú©Ù‡ شاخه اصلی القاعده در سوریه Ù…Øسوب Ù…ÛŒÂ‌گردد را اعلام کرد. اما ظواهری Ú©Ù‡ ظاهرا از این امر خوشنود نبود، به ابوبکر البغدادی دستور داد Ú©Ù‡ با انصرا٠از این ائتلاÙØŒ Ùعالیت خود را Ù…Øدود به عراق کند Ùˆ در امور سوریه وارد نشود. بغدادی هم بلاÙاصله این دستور را نادیده گرÙته Ùˆ جایگاه او در سرکردگی القاعده را زیر سوال برد. لذا، گروه‌های رقیب عرصه را بر داعش تنگ کرده Ùˆ آن را مجبور به ترک سوریه کردند.
"Ùیشمن" Ùˆ همکارش "داگلاس اولیوانت" دو تن از تØلیلگران برجسته اندیشکده شورای روابط خارجی معتقدند Ú©Ù‡ اصول کار داعش با سیاست‌های القاعده Ùرق دارد. بغدادی علاقه زیادی به قلمروگشایی دارد Ùˆ برای همین یک دولت موقت در مرزهای عراق Ùˆ سوریه ایجاد کرده است تا بدینوسیله بصورت نمادین Ùˆ سنتی Øاکمیت خود بر منطقه عراق Ùˆ شام را نشان بدهد. داعش، علاوه بر ØÙظ روØیه Ùˆ قدرت نظامی خود، با ارائه خدمات Ù…Øدود Ùˆ روش Ùوق Ù…ØاÙظهÂ‌کارانه به پیشبرد اهداÙØ´ Ù…ÛŒÂ‌پردازد. از ژانویه 2014 تاکنون، بخش اعظم استان انبار از کنترل دولت مرکزی خارج شده Ùˆ در همین ماه ژوئن پس از عقب‌نشینی نیروهای ارتش عراق، موصل Ùˆ توابع آن را تصر٠کرد تا مالکی Ùˆ به همراه علمای شیعه Ùˆ سنی در Øرکتی برای مقابله با داعش، از قبایل سنی Ùلوجه Ùˆ پیشمرگÂ‌های موصل خواسته تا در مقابل داعش پایداری Ùˆ مقاومت کنند.
سیطره Ùˆ تسلط تروریست‌ها Ùˆ گروه‌های مبارز بر مناطق Øول دولت مرکزی، تبدیل به Ù…ØÙ„ نگرانی برای دولت امریکا شده Ú©Ù‡ معتقد است این مناطق بهشت این گروه‌های مخرب است Ú©Ù‡ بعدها می‌Âتوانند با شعار "دشمن دور یعنی غرب" Ùˆ اقدامات جاه‌طلبانه دردسر بزرگی برای آمریکا باشند.
دولت اوباما هم در Øمایت از دولت مالکی در مقابله با داعش Ùˆ دیگر گروه‌های مسلØØŒ واØدهای ضد تروریستی سازمان سیا را روانه عراق کرده Ùˆ موشک Ùˆ هواپیمای بدون سرنشین در اختیار دولت مالکی قرار داده است اما در Øرکتی متناقض با آنچه سیاست‌ اصلی خود در مقابله با تروریسم می‌خواند Ùˆ به بهانه آن یک دهه عراق را به اشغال خود درآورد، اعلام کرده است از هرگونه مداخله در امور داخلی عراق! خودداری می‌کند Ùˆ تنها به مشاوره نظامی بسنده کرده Ùˆ در صورت وخیم شدن اوضاع (Ùˆ اØتمالا مطمئن شدن از کناره‌گیری مالکی از قدرت Ú©Ù‡ اصلی‌ترین خواسته آمریکاست) سرکوب نظامی داعش را بررسی خواهد کرد.
سودای ÙØªØ Ùˆ تصرÙ
داعش دارای ایدئولوژی عجیبی است. این شاخه القاعده Ú©Ù‡ امروز تبدیل به گروهی مستقل Ùˆ جاه‌طلب شده دارای Øداقل 30 هزار نیرو است. از بریدن سر برای ترس دشمنان تا اهدای بستنی به کودکان مناطق تØت تسلط برای جلب توجه Ùˆ رضایت مردم آن منطقه، یعنی رÙتار داعش. داعش برای نیل به هد٠تشکیل "دولت اسلامی عراق Ùˆ شام" شبه نظامیان کرد Ùˆ شورشیان سوریه را Ø·ÛŒ درگیری خونین به جان هم انداخت. جاه طلبیÂ‌های این گروه تروریستی موجب بسط سیطره آن از مرز سوریه-ترکیه یعنی شمال Ùرات گرÙته تا Ùلوجه در 40 مایلی غرب بغداد شده است. داعش، اخیرا به تقلید از دانشگاه جنگ ارتش آمریکا، ماهیانه 200 دلار به نیروهای خود برای جذب نیروی بیشتر پرداخت می‌Âکند.
کودکان انتØاری داعش
دولت اسلامی عراق Ùˆ شام، آخرین Ùˆ قدرتمندترین تبلور از چیزی است Ú©Ù‡ تØت نام شاخه القاعده در عراق پس از Øمله 2003 امریکا به عراق Ø´Ú©Ù„ گرÙت. آمریکایی‌Âها سال‌ها تلاش مکرر برای به زانو درآوردن این گروه تا قبل از خروجÂشان در دسامبر 2011 از عراق صر٠کردند. پس از آن، عراق ماند Ùˆ سردرگمی سیاسی Ùˆ اختلاÙات شدید ÙرقهÂ‌ای. داعش هم از این Ùرصت برای تØریک اهل سنت علیه شیعیان Ùˆ جذب آنها بهره برد.
عملکرد ضعی٠پلیس Ùˆ ارتش عراق – مجموعه‌ای از خیانت‌ها Ùˆ بزدلی‌ها - موجب پیشروی داعش در این منطقه شده است. عملکرد داعش در عراق به مراتب اÙراطیÂ‌تر از سوریه است. اما در واقع داعش را نمی‌Âتوان قدرتمند دانست. اگر امروز موصل Ùˆ تکریت Ùˆ دیگر شهرهای Ú©ÙˆÚ†Ú© به دست این گروه اÙتاده، ناشی از تخلیه این شهرها از سوی ارتش عراق است. داعش ÙØ§ØªØ Ø´Ù‡Ø±Ù‡Ø§ÛŒ از پیش خالی شده است. در نتیجه, داعش را در چشم‌اندازی نه چندان دور Ù…ÛŒÂ‌توان در مسیر نیل به تبدیل شدن به قویترین گروه تروریستی جهان دید.
بیشتر نیروهای داعش Ú©Ù‡ امروز در عراق می‌جنگند، عراقی هستند Ùˆ اما بخش قابل توجهی از نیروهای آن را هم Ú†Ú†Ù†ÛŒÂ‌ها تشکیل Ù…ÛŒÂ‌دهند. البته این گروه شامل تروریست‌هایی از کشورهای اروپایی بالاخص آلمان Ùˆ انگلیس نیز هست.
یکی از تاکتیک‌های جنگ روانی داعش، قصه‌Âسازی در مورد خشونت خود است. بغدادی بر روی این موضوع – تندروی Ùˆ خشونت او - Ú©Ù‡ مسئله اختلا٠بین او Ùˆ الظواهری بوده بسیار تبلیغ Ùˆ تاکید کرد. مسئله اختلا٠میان این دو به اعمال خشن Ùˆ تندروانه ÙˆÛŒ برنمی‌Âگردد، بلکه ریشه اختلا٠در اینست Ú©Ù‡ Ú†Ù‡ کسی باید عنان رهبری القاعده در سوریه را بر عهده داشته باشد.
باید در نظر داشت Ú©Ù‡ اصولا سلÙÛŒÂ‌ها Ùˆ تکÙیری‌Âها در عمق روابطشان سطØی‌Âنگر هستند. اختلا٠داعش Ùˆ القاعده نیز بر سر موضوعات پیش پا اÙتاده سازمانی Ø´Ú©Ù„ گرÙته است. وقتی داعش با تهیه Ùیلم‌Âهای اعدام (قطع سر Ùˆ تیرباران) به پیشروی خود در عراق Ùˆ سوریه ادامه می‌دهد، یعنی نه تنها قصد ایجاد رعب Ùˆ ÙˆØشت در دل مخالÙان خود را دارد، بلکه بنوعی Ù…ÛŒÂخواهد بر سر جنگ قدرت Ú©Ù‡ از مهمترین خصیصه‌های ذاتی هر تشنه قدرت است، برای ظواهری Ùˆ القاعده خط Ùˆ نشان بکشد. خلق نام "دولت اسلامی عراق Ùˆ شام" نیز از این جنگ قدرت بر Ù…ÛŒÂآید. انتخاب نام "دولت اسلامی" هم بار سیاسی دارد Ùˆ هم بار جغراÙیایی. تÙکر غایی داعش، تصر٠قلمرویی جهانی است. پس به اصطلاØØŒ لبه این جنگ قدرت را از هر کجا بزند، برایش عاÙیت است. برای بغدادی، Øکومت بر مردم دنیا با تبدیل آنها به ایمان آورندگان راه او، آرزوی غایی است. پس بر این مبنا، Øرکت داعش بر مدار قلمروطلبی Ùˆ تصر٠جویی بنا شده است.
داعش یک گروه شناور است. با ایجاد Ùشار Ùˆ هرج Ùˆ مرج Ùˆ انتخاب کشورهایی Ú©Ù‡ دولت آنها عملکرد ضعیÙÛŒ دارد، کار خود را آغاز می‌Âکند. تصور اینکه دولت اسلامی جایی میان بهشت Ù†Ùت Ùˆ گاز تاسیس شود، هوش از سر ابوبکر البغدادی پرانده است. این گروه، با ورود شبه نظامیان سنی با تÙکر هزاران ساله مبنی بر نابود کردن پادشاهی اردن پا گرÙت. بی‌ÂØ´Ú©ØŒ ابومصعب الزرقاوی "سلطان ناآرامی" در عراق را بخاطر می‌آورید. به او زرقاوی اطلاق می‌Âشد چون متولد شهری به نام "الزرقاء" در اردن بود. شهری Ú©Ù‡ توسط مهاجرین Ú†Ú†Ù†ÛŒ Ú©Ù‡ Ø±ÙˆØ ÙˆØشیگری خود را به اعراب صلØÂ‌جو انتقال دادند، ساخته شد.
زرقاوی Ùˆ گروهش در اردن به دلیل سیستم قوی امنیتی با توÙیق چندانی روبرو نشدند. تا اوایل سال 2003ØŒ زرقاوی از اوضاع خوبی برخوردار نبود Ùˆ کسی او را نمیÂ‌شناخت. اما خود غربیÂ‌ها به او قدرت داده Ùˆ مردانی با نام "جورج دبلیو بوش" Ùˆ "دیک Ú†Ù†ÛŒ" پس از Øمله به آمریکا، عرصه را برای تاختن امثال زرقاوی Ùˆ همÂپالگی‌Âهایش مهیا کردند. زرقاوی پس از ورود به عراق، همانند ابوبکر البغدادی بسرعت به سراغ شهرهای سنی‌Âنشین نرÙت. بلکه با گروه تندروی جهادی انصار الاسلام در Øلبچه یکدست شد. سه سال همکاری با تقریبا همه گروه‌های به Ø§ØµØ·Ù„Ø§Ø Ø¬Ù‡Ø§Ø¯ÛŒ Ùˆ اعمال ÙˆØشت کامل Ùˆ اعمال خشونت‌بار نتیجه Ùعالیت‌های ÙˆÛŒ در عراق بود تا اینکه مخÙیگاه او در ژوئن 2006 توسط جنگنده‌های آمریکایی بمباران شده Ùˆ کشته شد.
ÙلسÙه‌Âای وجود دارد مبنی بر اینکه استقبال‌Âکنندگان از مرگ در میدان جنگ دو دستهÂ‌اند: آنها Ú©Ù‡ از مرگ نمیÂ‌ترسند Ùˆ زود می‌Âمیرند Ùˆ آنها Ú©Ù‡ اØمقند Ùˆ زودتر می‌Âمیرند. زرقاوی از دسته دوم بود. بغدادی هم راه زرقاوی را در پیش گرÙته است. اما با این تÙاوت Ú©Ù‡ میل به ÙØªØ Ùˆ ÙتوØات داشته Ùˆ خواهان قلمرو است.
داعش Ù…Øصول مستقیم مکتب‌های Ùکری تندروی اسلامی Ùˆ زندا‌ن‌های امریکا است. رهبر داعش نام خود را بغدادی برگزیده چون تاکیدا می‌خواسته بگوید Ú©Ù‡ عراقی است. او در سال 2009 آزاد شده Ùˆ با Ù†Ùوذ در لایه‌Âهای مدیریتی به "ابوعمر البغدادی" می‌Âرسد Ú©Ù‡ Ø·ÛŒ Øمله هوایی امریکا به هلاکت می‌Âرسد. بغدادی در سرتاسر Ùرایند نیل به رهبریت گروه، از اهرم Ùشار بهترین بهره را می‌Âبرد Ùˆ در نهایت استان الانبار را از آنجایی Ú©Ù‡ شیوخ قدرتمند سنی آنجا Øامی او هستند، بعنوان مقصد انتخاب Ù…ÛŒÂکند. الانبار امن‌Âترین مکان برای طرØÂ‌ریزی عملیات‌ها Ùˆ استراتژی‌های نظامی گروه داعش است.
استان الانبار Ú©Ù‡ بخش وسیعی از خاک عراق را شامل می‌شود، پایگاه اصلی رشد Ùˆ Øرکت داعش به سمت مرکز عراق است
ناآرامی‌های سوریه Ùرصت بسیار مغتنمی برای بغدادی ایجاد می‌Âکند. نیروهای اسد به جهت تمرکز بر منطقه کرانه‌Âای سوریه، از مرزهای شرقی غاÙÙ„ Ù…ÛŒÂ‌شوند Ùˆ این Ùرصت طلایی را در اختیار کردهای سوریه قرار می‌Âدهند تا از مرزهای باز برای ورود به این کشور استÙاده کنند. در این میان، داعش Ú©Ù‡ در استان الانبار Ú©Ù‡ در مرز عراق Ùˆ سوریه قرار دارد مستقر است، این وضعیت را بهترین Ùرصت برای ایجاد Øکومت خود بر منطقه شرقی سوریه Ù…ÛŒÂ‌داند Ùˆ وارد عمل Ù…ÛŒÂ‌شود.
کلید Ùهم قضیه
این گروه در آغاز، کار خود را بعنوان یک گروه شورشی اردنی آغاز می‌Âکند. Øکومت اردن اصلا رخنه‌پذیر نیست Ùˆ عملا گردن بغدادی Ùˆ گروهش را Ù…ÛŒÂ‌شکند. داعش در Øال مرگ است Ú©Ù‡ ناگهان داستان به Ø´Ú©Ù„ دیگری رقم Ù…ÛŒÂ‌خورد Ùˆ با اشتباه استراتژیک "بوش" Ùˆ "دیک Ú†Ù†ÛŒ" مبنی بر Øمله به عراق، به طرز معجزه آسایی جان گرÙته Ùˆ بقا می‌Âیابد. داعش نیز بلاÙاصله وارد شمال عراق شده Ùˆ با شورشیان کرد ائتلا٠می‌Âکند، سپس به جنوب Ùˆ غرب Ú©ÙˆÚ† کرده Ùˆ در موازات رود Ùرات Ú©Ù‡ از سوریه به الانبار می‌Âرسد، متمرکز می‌Âشود.
سوریه، بهترین Ùرصت برای داعش بود Ú©Ù‡ نتوانست از آن استÙاده ببرد. نه بخاطر تندرویÂ‌هایش بلکه بخاطر طمعÂ‌اش در رقابت در بازار؛ بازاری Ú©Ù‡ کشورهای غربی Ùˆ سه کشور عربستان، کویت Ùˆ امارات متØده با تزریق پول به آن، براه انداخته بودند. سوریه بستر بسیار مناسبی جهت تجارت برای شورشیان تکÙیری است. دستمزد ماهیانه یک هزار Ùˆ 500 دلار رقم بسیار خوبی است Ú©Ù‡ هر شورشی را ترغیب به Øضور گرمتر در این بازار Ù…ÛŒÂ‌کند. کاÙÛŒ است شخص Ú©Ù…ÛŒ لهجه سوری Ùˆ چند متن قرآنی را بداند تا بودجه سرمایهÂ‌گذاری را برای خود تامین کند.
چرخه شانس چنان به سود داعش چرخید Ú©Ù‡ امروزه خود را در جایگاه رهبر همه گروه‌های جهادی دیده Ùˆ الانبار را بعنوان پایگاه امن برنامهÂ‌ریزی خود با 10 سال دانش جنگ‌های پارتیزانی در دست دارد. داعش، خود را رهبر جهاد Ù…ÛŒÂ‌داند Ùˆ مرز عراق Ùˆ سوریه برای بغدادی مزاØÛŒ بیش نیست. بین مناطق سنی‌نشین سوریه Ùˆ الانبار عراق اتØاد مطلوبی برقرار است Ùˆ داعش با علم بر این موضوع بر هر دو اØاطه یاÙت Ùˆ در بین آن ها رخنه کرد. ابوبکر البغدادی تلاش کرد تا خود را Ú©Ù…ÛŒ در سوریه اثبات کند. جهاد ممکن است تصویر جهانی داشته باشد، اما سیاست تصویری کاملا داخلی دارد. پس به همین دلیل، شورشیان داخلی اصلا میل ندارند Ú©Ù‡ شورشیان خارجی به آنها بگویند Ú©Ù‡ چطور باید جنگید. مسئله، موضوع "اسلامگراتر" بودن یا "تندروتر" بودن نیست.
مسئله، مسئله قدرت Ùˆ تقدم است. این سوال Ù…Ø·Ø±Ø Ø§Ø³Øª Ú©Ù‡ داعیه‌Âدار مقاومت کیست؟ البته گروه‌هایی همچون "ارتش آزاد سوریه" هستند Ú©Ù‡ از غرب خواست Ú©Ù‡ تا این Øد جسورانه اقدام به صدور Ø³Ù„Ø§Ø Ù†Ú©Ù†Ø¯ Ùˆ خود را جبهه اصلی مقاومت علیه اسد Ù…ÛŒÂ‌داند. اÙسران Ú©Ù…ÛŒ وجود دارند Ú©Ù‡ به Øکومت اسد پشت کرده باشند اما شورشیÂ‌های بسیار کمتری وجود دارند Ú©Ù‡ بخاطر ایمان، باور Ùˆ با عشق به جنبش جهادی مبارزه کنند.
در Øقیقت، در رابطه با مسئله تقدم بر قدرت Ùقط دو مدعی وجود دارد: داعش Ùˆ جبهه النصره. هر دو هم تا جایی Ú©Ù‡ امکان دارد اسلامگرا Ùˆ تندرو هستند. جبهه النصره ریشه بیشتری در سوریه دارد اما داعش هم دارای 10 سال سابقه است Ùˆ هم از این روست Ú©Ù‡ مدعی است باید سکان رهبری را به دست بگیرد. بغدادی، با علم بر این موضوع خواهان این بود Ú©Ù‡ بعنوان امیر سپاه ÙØªØ Ø³ÙˆØ±ÛŒÙ‡ دیده شود Ùˆ الظواهری پذیرای این امر نبود. در نتیجه، به غرب رÙت تا عملیات شخصی Ùˆ بزرگ خود را آغاز کند Ùˆ در همین راستا هم نام جنبش خود را از "دولت اسلامی عراق" به "دولت اسلامی عراق Ùˆ شام" تغییر داد تا تمرکز بر سوریه جدید ایجاد گردد.
اما نکته اینجاست Ú©Ù‡ وقتی شما با یک هزار Ùˆ 200 گروه Ùˆ Ùرقه روبرو هستید، یعنی در اصل با یک هزار Ùˆ 200 شخص طر٠هستید Ú©Ù‡ هر کدام از آنها دهها Ùˆ یا صدها نیرو دارد Ú©Ù‡ Øاضرند در دم به دستورش بمیرند. رهبران Ùˆ اÙراد این گروه‌ها به هیچ عنوان دوست ندارند Ú©Ù‡ یک گروه عراقی غریبه ناگهان پیدایش شده Ùˆ داعیه دار انقلاب سوریه باشد. تمرکز اØزاب Ùˆ گروه‌های سوری بر مخالÙت با اسد، بومی بودن این به قول خودشان انقلاب است Ùˆ این در Øالیست Ú©Ù‡ بغدادی به جهاد خود به Ø´Ú©Ù„ جهانی نگاه می‌Âکند. در تئوری او، اگر یک نیروی Ú†Ú†Ù†ÛŒ قرآن بداند، ØÙ‚ دستور دادن به یک نیروی عراقی یا عرب را خواهد داشت.
نیروهای سوری داعش را غالبا جوانان پر ادعایی تشکیل Ù…ÛŒÂ‌دهند Ú©Ù‡ تا دندان Ù…Ø³Ù„Ø Ù‡Ø³ØªÙ†Ø¯ Ùˆ خیلی مشتاقÂاند Ú©Ù‡ به مردم مناطق اشغال شده یاد بدهند Ú©Ù‡ چگونه باید زندگی کرد. مسئله هم مسئله اÙراط‌گرایی یا بومی‌گرایی نیست. داعش، Øلب را به Ù†Ùع جبهه‌النصره Ùˆ جبهه اسلامی تخلیه کرد، اما با نیروی جذب کرده زیاد. ظواهری هم از مخÙیگاه خود در پاکستان، عملکرد بغدادی را شبیه به عملکرد زرقاوی برشمرد Ùˆ او را مسئول نابودی Ùˆ تخریب القاعده در سوریه همانطور Ú©Ù‡ در عراق بود، دانست. ظواهری تاکید داشت Ú©Ù‡ ابوبکر البغدادی با داعش بر عراق Ùˆ Ù…Øمد الجولانی با جبهه النصره بر سوریه تمرکز کنند.
اما بغدادی Ú©Ù‡ 10 سال سابقه جنگ را پشت سر داشته Ùˆ در این مدت با هر کس Ú©Ù‡ Øشر Ùˆ نشر داشته، چیزی جز کشتن نشنیده Ùˆ ندیده است، چندان روØیه آماده‌Âای برای درک ØساسیتÂ‌های قومی Ùˆ بومی ندارد. برای او قتل عام بعنوان گروهی مستقل Ùˆ خودسر مهم است Ùˆ Øالا صدور دستور از دÙتر مرکزی در پاکستان دیگر معنی ندارد.
پاسخ بغدادی Ùˆ گروهش به الظواهری به Ø´Ú©Ù„ ترور شورشی‌Âهای اØزاب دیگر Ùˆ قتل "ابوخالد السوری" (نماینده اعزامی ظواهری Ú©Ù‡ برای ØÙ„ اختلا٠بین داعش Ùˆ جبهه النصر به سوریه آمده بود) در Ùوریه 2014 نشان داده شد. Øاصل اختلا٠و درگیری داعش با همه دیگر اØزاب، 2 هزار کشته از نیروهای طرÙین بود Ùˆ هنوز آتش این عداوت روشن است.
زمانی Ú©Ù‡ Ùشار در سوریه در Øال اÙزایش بود، موج ملایمی از Ùشار در عراق در Øال پاگرÙتن بود. از زمان ترک عراق توسط آمریکا در پایان سال 2011ØŒ داعش بتدریج بر بررسی نقاط ضع٠مناطق شیعه‌Âنشین تمرکز کرد Ùˆ متاسÙانه این نقاط ضع٠بسیار بود. در جولای سال 2014ØŒ داعش به زندان ابوقریب Ù†Ùوذ کرده Ùˆ ضمن اعدام 300 زندانی شیعه، صدها تن از نیروهای خود را جهت مبارزه با شیعیان آزاد نمود.
پس از آن، به سمت غرب عراق متمرکز می‌Âشود. یعنی کرانه رود Ùرات. Ùرات از سوریه نشات گرÙته Ùˆ در راستای Øرکت خود از الرقاء Ùˆ دÙتر مرکزی داعش در سوریه گذشته Ùˆ به عراق سرازیر Ù…ÛŒÂشود. سپس از مراکز قدرت داعش نظیر "رمادی" Ùˆ "Ùلوجه" گذشته Ùˆ به خلیج Ùارس می‌Âرسد. Ùرات یعنی شورش Ùˆ یاغیÂ‌گری. نه بخاطر وجود داعش، بلکه به این علت Ú©Ù‡ پیش از قرن بیستم شهرک‌سازی Ùقط در کنار Ùرات مجاز بود Ùˆ اهل تسنن هم تمرکز را بر خانه سازی در کرانه Ùرات قرار دادند.
داعش در اوایل سال 2014 با Ù†Ùوذ زیاد دیگر گروه‌های تروریستی Ùˆ شورشی در کرانه Ùرات روبرو Ù…ÛŒÂ‌شود. Ùلذا، به سمت Ùلوجه Øرکت کرده Ùˆ آنجا را تصر٠میÂ‌کند. Ùلوجه به دلیل همیشه یاغی بودن مردمش بخصوص علیه اشغال عراق توسط آمریکا Ù…ÛŒÂتوانست بستر خوبی برای Øضور داعش باشد Ùˆ اینچنین هم شد.
نگاه گاردین به اخبار Ùˆ شایعات Øضور ایران در عراق
روزنامه گاردین در آخرین شماره خود در گزارشی به قلم "ایلای لیک" (Eli Lake) از Øضور ایران Ùˆ سوریه به عنوان دو Øامی بزرگ عراق در مقابله با داعش خبر داد. نویسنده این گزارش در جایی به این اشاره دارد Ú©Ù‡ آمریکا در قبال معضل بزرگی Ú©Ù‡ خود بوجود آورده، شانه خالی کرده Ùˆ ناخودآگاه عرصه را برای ورود ایران Ùˆ سوریه بازکرده است. وی، معتقد است Ú©Ù‡ منظور از Ú¯Ùته اخیر یکی از مقامات عراقی مبنی بر "اعلام آمادگی ایران برای Ú©Ù…Ú© به عراق از همه نظر" یعنی از نظر نظامی Ùˆ اطلاعاتی. نویسنده گزارش، نیروهای نظامی Ùˆ اطلاعاتی اعزامی ایران را بسیار خبره معرÙÛŒ کرده است.
ایلای لیک تØلیل‌گر Ùˆ مشاور امور امنیتی آمریکایی
داعش، تکنولوژی، و جذب سرمایه
"آرون زلین" (Aaron Zellin) متخصص بخش مطالعات گروه‌های جهادی موسسه واشنگتن، معتقد است Ú©Ù‡ داعش پس از مرگ ابومصعب الزرقاوی این درس را آموخت Ú©Ù‡ بهترین گزینه اقدام نظامی به خشنÂ‌ترین Ø´Ú©Ù„ ممکن است. ÙˆÛŒ در ادامه اذعان می‌Âدارد Ú©Ù‡ این گروه برای ابلاغ پیامÂ‌های خود از امکانات پیشرÙته همچون شبکهÂ‌های اجتماعی بخصوص توئیتر استÙاده Ù…ÛŒÂ‌کند Ùˆ همین امر موجب جذب 2 هزار مبارز Ùˆ شورشی غربی (طبق برآورد آژانسÂ‌های اطلاعاتی غرب) به این گروه شده است. زلین، عملکرد داعش را پیچیدهÂ‌تر از بسیاری از شرکت‌های آمریکایی می‌Âداند. به Ú¯Ùته وی، داعش در خلق طرÙداران دروغین در شبکهÂ‌های اجتماعی استاد است. این گروه با تصر٠موصل Ùˆ غارت بانک مرکزی آن، بیش از 400 میلیون دلار بدست آورده Ùˆ هم اکنون ثروتمندترین گروه تروریستی جهان است. البته طبق گزارش شورای مناسبات خارجه این موسسه، داعش تا پیش از تصر٠موصل از مالیات‌های تجارت در این شهر صاØب 8 میلیون دلار در ماه می‌Âگردیده است Ùˆ هم اکنون هم ادامه دارد.
آرون زلین در پایان اینگونه نتیجه‌گیری Ù…ÛŒÂ‌کند: به هر Øال، داعش دارای ترازنامه، سرمایه Ùˆ ثروت، انبار سلاØØŒ انواع تجهیزات بمب‌گذاری، Ùˆ توان تروریستی بسیار بالاست. همچنین دارای یک گزارش سالیانه مالی (2013) با 410 صÙØÙ‡ یعنی بیش از 2 برابر سال 2012 Ù…ÛŒÂ‌باشد Ùˆ این یعنی پشت سر گذراندن یک سال بیÂ‌نظیر مالی.
نایجل اینسکتر Nigel Inkster)) دستیار ارشد MI6 (سرویس اطلاعاتی انگلیس) Ùˆ مدیر کنونی بخش تهدیدات Ùراملی موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک آمریکا معتقد است Ú©Ù‡ داعش گزارشات سالیانه خود را همچون گزارشات یک شرکت تهیه Ù…ÛŒÂکند. این گزارش‌ها شامل جزییاتی در مورد اهدا٠و عملیات شهادت Ùˆ پوشش Ø´ÙاÙÛŒ از ساختار، Ø·Ø±Ø Ùˆ استراتژی سازمان است.
نایجل اینسکتر
ارتباط داعش با آمریکا
گزارش‌های منتشرشده در گاردین، اشپیگل Ùˆ مقامات آگاه Øکومت‌های اردن، ترکیه Ùˆ مصر، Øاکی از آنست Ú©Ù‡ نیروهای داعش در دوره‌Âهای مختل٠تØت آموزش متخصصین آمریکایی، انگلیسی Ùˆ Ùرانسوی در اردن، ترکیه Ùˆ اسراییل بوده‌Âاند. این گزارش‌ها نمایانگر اینست Ú©Ù‡ ‌آمریکایی‌Âها از چند ما قبل از تØرکات داعش در عراق کاملا خبر داشته Ùˆ همه چیز برای برنامه‌ریزی آماده بوده است.
جمع‌Âبندی
در پایان باید به این نکته اشاره کرد Ú©Ù‡ عملکرد داعش مصداق نعل وارونه زدن است. قوانین سختگیرانه‌Âای را دنبال Ù…ÛŒÂ‌کند Ú©Ù‡ هیچ ربطی به اسلام ناب Ù…Øمدی ندارد. Ùتاوی چندش آور Ùˆ مضØÚ©ÛŒ (جهاد نکاØØŒ جهاد Ù†Ú©Ø§Ø Ø§Ù„Ù†Ùس، Ùˆ جهاد لواط، را در دستور کار خود قرار داده Ú©Ù‡ هد٠بهرهÂ‌مندی از آنها را در جریان سوریه بخوبی نشان داد. در مقام زهد برآمده Ùˆ با دغدغهÂ‌ Ùˆ نگرانی نسبت به شریعت، جوی خون در عراق Ùˆ سوریه راه انداخته، در Øالیکه نه تنها دغدغه اهل سنت ندارد بلکه عمده‌Âترین دغدغه آن دستیابی به منابع غنی هر شهر Ùˆ منطقه Ùˆ سودای Øکومت است. جهت جلب نظر Ùˆ علاقه مردم شهرهای تØت تسخیر، آب، برق ارزان، Ùˆ امنیت بیشتر وعده می‌Âدهد، در Øالیکه پس از مدتی با دریاÙت مالیات‌Âهای سنگین، شیره وجود آنها را می‌Âکشد.
تلاش این گروه Ú©Ù‡ در اشغال سامرا، استان نینوا Ùˆ بغداد مستاصل مانده، ایجاد دو دستهÂ‌گی در بدنه امنیتی Ùˆ نیروهای زبده 12 هزار Ù†Ùری عراق Ùˆ تØریک ایران به بروز Øرکت انÙعالی Ùˆ ورود به عرصه برای بوجود آوردن جنگ منطقهÂ‌ای Ùˆ Ùرق‌هÂای طبق سÙارش اربابان غربی Ùˆ عربی خود است.
عدم توجه مردم عراق Ùˆ Øتی جمعیت سنی این کشور به این گروه، موجب شد Ú©Ù‡ با انتشار Ùیلم Ùˆ تصاویر بسیار خشن، سعی در استÙاده از استراتژی ایجاد ÙˆØشت کند تا شاید بدین وسیله به نتیجه برسد.
تروریست‌های داعش با اجرای برنامه تÙرقه سرویس‌های اطلاعاتی غربی Ùˆ منطقه‌ای، Ø·ÛŒ سال‌های اخیر به نام اسلام، بزرگترین نقش را در  پیش‌برد سناریوی اسلام‌هراسی Ùˆ شیعه‌هراسی ایÙا کرده‌اند
باید اذعان داشت Ú©Ù‡ داعش خواستار برقراری دولت اسلامی سنی در مرز عراق Ùˆ سوریه جایی بین کردستان Ùˆ اراضی شیعه‌نشین است. Ùˆ Øالا این امر به هر Ø´Ú©Ù„ ممکنی باید صورت گیرد. البغدادی Ùراتر از هر چیز، یک چیز می‌Âخواهد: "خلأ". با توجه عمیق به این واژه، بخوبی Ù…Ùهوم جامع Ùˆ Ú©Ù„ÛŒ عملکرد Ùˆ هد٠داعش درک خواهد شد. Ù†Ùوذ به لایه‌Âهای ایدئولوژیکی، Øزبی، سیاسی، اجتماعی، Ùˆ نظامی هر کشور مورد نظر، از اهدا٠اصلی داعش بوده Ùˆ این امر با خلق خلاء در این لایه‌Âها صورت پذیر است.
آمریکا نیز با موضعÂ‌گیری اخیر خود در قبال جریانات عراق، سوءنیت خود را نشان داده Ùˆ اثبات کرد Ú©Ù‡ اتهام ارتباط نزدیکش با داعش –Ùرزند ناخلÙØ´- خلا٠واقع نبوده است. دولت اردوغان نیز در کنار هم پالگیÂ‌هایش –عربستان، قطر، اردن، Ùˆ اسراییل- از هیچ تلاشی (از ارسال Ø³Ù„Ø§Ø Ú¯Ø±Ùته تا مداوای مجروØین داعش در بیمارستانÂهای این کشور) برای همراهی با این گروه تروریستی مضایقه نکرده است.
بنظر Ù…ÛŒÂ‌رسد همانطور Ú©Ù‡ غالب تØلیلگران پیشÂبینی کردهÂ‌اند، Ù…ÛŒÂبایست در آینده شاهد این باشیم Ú©Ù‡ Ùرزند ناخل٠تÙرقه Ùˆ Ùتنه یقه خراÙت Ùˆ سخاÙت Øامیان غربی-عربی خود را بگیرد Ùˆ تبدیل به عذابی بزرگ برای آنان شود. قطع این غده بدخیم از کالبد خاورمیانه امروز از اساسی‌ترین نیازهای جامعه بین‌Âالملل است. چرا Ú©Ù‡ دیر یا زود باید شاهد قدرتÂ‌نمایی ابوبکر البغدادی در نقاط مختل٠جهان باشیم.
منابع و مآخذ:
[1] http://www.fardanews.com/fa/mobile/349111