وقتی به گذشته نه چندان دور بر مي گرديم می بینیم که اين ماه عزیز پيش بزرگان و پدر ومادرهای ما از اهمیت و حرمت بيشتري نسبت به امروز برخوردار بوده و اونها حتی از ما هم نسبت به موضوعات اعتقادی خود محکم تر و در نتیجه از صفای باطن بیشتری هم برخوردار بوده اند. بنظر می رسد در مجموع این روزها اخلاقیات و رفتارهای بعضی از ما کمتر رنگ وبوی معنوی و مذهبی دارد . هنوز اوضاع روستا ها و شهرهاي کوچک تر  کمی بهتراست، لااقل اکثریت مردم هنوز در ماه رمضان مقید هستند و روزه می گیرند و ضمن رعایت ملاحظات دینی واخلاقی حرمت این ماه پر فضیلت را خوب  نگاه میدارند. در شهر هاي بزرگ می بینیم ومی شنویم که  روزه خواري برای برخی مدعیان تجدد نوعي كلاس و تبدیل به ارزش شده و عمل به دستورات نجات بخش الهی نوعی اُمُلّي (سبحان الله) قلمداد میشه !!!.چطور میشود یک بنده خدا که همه بود ونبود وحوشی هاو مزیت های انسانی خود را از جانب خدا دریافت وبرای تداوم حیات وهستی وسلامت خود هر لحظه به لطف ورحمت خدا وابسته است چطور به چنین نتیجه ای می رسد. این خودش یک مسئله ایست که البته خداوند خود جوابش را در جا های مختلف قرآن از جمله آیه شریفه 257 سوره بقره  داده است.ومقصدو سرانجام کار آنها را هم بدلیل همین کفران وانکارها مشخص فرموده است.

اللّهُ وَلِیُّ الَّذِینَ آمَنُواْ یُخْرِجُهُم مِّنَ الظُّلُمَاتِ إِلَی النُّوُرِ وَالَّذِینَ کَفَرُواْ أَوْلِیَآؤُهُمُ الطَّاغُوتُ یُخْرِجُونَهُم مِّنَ النُّورِ إِلَی الظُّلُمَاتِ أُوْلَـئِکَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ.

خدا ولیّ کسانی است که ایمان آورده اند;(او) آنان(اهل ایمان)  را از ظلمت ها به سوی نور بیرون می برد، و(اما) کسانی که کفر ورزیده اند اولیای(راهنمایان) آنان طاغوت ها (شیطان ها) هستند که آنها را از نور به سوی ظلمت ها بیرون می برند. اینان اهل آتش اند و در آن (جهنم)جاودان خواهند ماند.
این نکته هم ناگفته نماند که تعداد بسیار زیادی از جوان ها ونسل های امروزی  ما هم نسبت به مسایل اعتقادی شان بسیار محکم ومقید هستند. خداوند همه مارا عاقبت به خير كند.انشاء الله

واما بعد از این مقدمه به سراغ اصل مطلب می رویم:

در اغلب مناطق اطراف بيرجند به ماه رمضان " رَمَضو" و به بقیه ماه هاي سال "سَالِگو" می گویند و اين اهميت ماه رمضان را در فرهنگ مردم منطقه نشان مي دهد كه همه سال برایشان يك طرف و ماه رمضان هم يك طرف وبه یک اندازه اهمیت داشته است.

قديمي ترها يادشون مياد كه تا همین دهه اول انقلاب هنوز در روستای خنگ هر شب موقع افطار و سحر توی کوچه ها و پشت بام مسجد به اصطلاح شو خوانی می کردند و غلاوه برآن با یک بوق سفید رنگ مخصوص که در واقع یک گوش ماهی بزرگ به وزن تقریبی 2 کیلوگرم  بود با ریتم مخصوصی بوق می زدند،تا مردم بموقع افطار کنند ویا موقع سحر خواب نمانند ودر پایان وقت سحر وقبل از اذان صبح هم با یک آهنگ متفاوت آن را می نواختند. وبه این نوع نواختن، «بوق ترک» می گفتند یعنی اینکه وقت تمام شده و مردم باید خوردن وآشامیدن را ترک کنند.

اما رسم دومي كه گویا  تا همین چند سال قبل هم هنوز دوام داشت و  الان ديگر در حال فراموشی است. رسم زيباي دیگری بود به نام "رَمَضو نی" كه چند كودك و نوجوان در دسته های چند نفري بعد افطار مثل يك گروه سرود بر در خانه مردم حاضر مي شدند و ابتدا تك خوان و بزرگ گروه با صداي بلند فرياد مي زد كه "همی جوری خير مِكُونَيْ يا رَمَضوني بُخُونِمْ" ( چيزي هديه و خيرات مي دهيد يا شعر رمضاني را بخوانيم ) كه در برخی مواقع هم یکی از اهل خانه درخواست خواندن اشعار را مي داد و گروه هم شروع مي كردند و یک صدا رمضانی می خواندند...

رسم زيباي"رمضوني خوني" در واقع هم حالتي مفرح و شاد و سرگرم كننده براي مردم بود، و هم داراي مضامين  عرفاني متناسب با حال وهوای ماه رمضان، والبته با درون مايه ي طنز و نشاط آور  . گهگاه نيز جمعي از كساني كه نیازمند بودند  به اين گروه پیوسته یا به اتفاق گروهی تشکیل داده و به این ترتیب  از خيرات و کمک های مردم روزه دار بهره مند می شدند. و برخی افراد هم اين خيرات را از جهت تبرك دریافت و برای شفای مریض ها مورد استفاده قرار می دادند.

اين رسم زيبا بيشتر در روزهاي ابتدايي و انتهايي ماه مبارك رمضان انجام مي شد كه گاهاً مضامينش نيز تفاوت مي كرد.

اغلب اشعار به كار رفته در اين همخواني مشابه هم و در جاهای مختلف با کمی تفاوت اجراء می شد. در پايان شعر خوانی نيز صاحب خانه اي كه مراسم رمضاني درب خانه اش قرائت شده بود به گروه حاضر هدایایی از خوردنی هایی که مورد علاقه بچه ها وبه قول معروف خوشال کنوک بود از قبيل نقوچ، نان زنجفیلی ، نقل و نبات و شكلات وخرما وعناب وبادام و یا تابه ای (نان روغنی) ، بعضی وقت ها هم ميوه های محلی و در موراد معدودی هم  پول هديه مي كردند و البته رسم داشتند،  كه اگر صاحب خانه خلف وعده كرده و جمع را به قول معروف خير نكند تك خوان گروه با همان صدای بلند شعري با مضمون گله و شكايت ویا نفرين قرائت مي كرد و با جمع تکرار می کردند ودر حال شعر خوانی درب خانه را ترک می نمودند !!!

واینک نمونه ای از این اشعار:

توضیح اینکه قسمت هاي پر رنگ شده به صورت جمعي و الباقي به وسيله تك خوان اجرااء می شود.

رمضو آمد آمد رمضو

رمضو آمد خوش، نام خدا

رمضو آمد ، ماهِ رمضو

روزه مي گيرن از خُردوُ  كلوُ

" هاي رَمَضو یارب، یارب ، رمضو، رمضو آمد خوش،نام خدا"

" رمضو آمد، مهمانش کنید بز و بزغاله قربانش کنید"

" بز و بزغاله که چیزِ نِمِشو، گاو و گوسّاله رُ قربانش کنید"

"رمضو آمد خود سیصد سوار     چويِ وَر دَشتِه که آ ی روزه بدار"

"روزه میدارُم لاغر می شوم، گر نمی دارُم کافر می شوم"

" هاي رمضو یارب، یارب ، رمضو، رمضو آمد خوشنام خدا"

سي و سه بچه بُدِم، هم بَازي        يَك كَدوُ ره بُرْدن به سَرْبَازي

سي و دو بچه شُدِم در ته باغ          يَك كَدوُ ر كُشتن با چوب و چِماق

" هاي رمضو یارب، یارب ، رمضو، رمضو آمد خوشنام خدا"

بي بي يو وَرخواستي، هُنْشَستي        كَاسه چيني مُور بِشكَستي

صاحبخونه رفته تُو بَالا خونه                          كتاب ليلي و مجنون مِخونه

" هاي رمضو یارب، یارب ، رمضو، رمضو آمد خوشنام خدا"

"ای سِرا از کِنِ رو وَر بادَ             دو پسر داره که نو دُومادَ"

"ای سرا از کِنِ رو وَر روزَه          دو دختر داره که مخمل دوزَه"

" اي سِرا از كِنِ چاهِ وَركَنْدَن            دُشمَنُوني نُور مارِ وركَنْدن"

" اي سِرا از كِنِ دَالونِ دراز            ما طمع دارم بشقاب پیاز "

" اي سِرا از كِنِ دَالونِ بُلند              ما طمع دارم يك كله قند"

"ای سرا از کن ِخش خش مِي يْاَيِه           طَبَق خرما و کشمش مِي يْاَيِه   "

"ایي سرا از کِنِ رو وَر قبرستو              پدر مو گفته برو پول بستو"

" آي رمضو یارب، یارب ، رمضو، رمضو آمد خوشنام خدا"

بعد از پايان شعر خوانی رمضاني و خيرات كردن صاحب خانه گروه در پاسخ بعنوان تشکر اين ابيات را به صورت جمع خواني هم صدايي مي كنند

آن روز كه سر حسين(ع) بر نيزه زدند

مرغان هوا به هر طرف خيمه زدند

مرغان هوا و ماهيان دريا

از بهر حسين سنگ بر سينه زدند

محمد-محمد يا علي،،، حق يا محمد

حسين ابن علي،،، حق يا محمد

يارب برسان تو حضرت صاحب را

فرزند علي ابن ابي طالب را

محمد-محمد يا علي،،، حق يا محمد

حسين ابن علي،،، حق يا محمد

يا رب برسان به حق،رسول ثقلين

يارب به قضا كننده بدر و حنين

عصيان مرا دو نيمه كن در عرفات

نيمي به حسن ببخش،نيمي به حسين

التماس دعا